DE KLIMAAT DOKTER IS EVIDENCE BASED MEDICINE
Meer weten over klimaat, gezondheid en duurzame zorg, maar weet je niet zo goed waar te beginnen?
We helpen je graag op weg met de basics en nascholingen die je kunt volgen. Met deze info op zak, ben je al een heel eind. Genoeg om indruk te maken op je collega’s met jouw kennis op de vrijmibo.
Inhoud
- Begrippenlijst (volgt)
- Klimaat & gezondheid.
- De staat van ons klimaat.
- De zorg als vervuiler en hoe dit op te lossen.
- Webinars en scholingen (volgt)
Klimaat & gezondheid in Nederland
Het wetenschappelijk bewijs is overtuigend: klimaatverandering is slecht voor de gezondheid, wereldwijd en in Nederland. Een goed artikel om mee te starten komt uit het NtvG: De effecten van klimaatverandering op gezondheid in Nederland. Korte samenvatting: iedere dokter ziet al patiënten met klachten die (mede) door de klimaatcrisis zijn ontstaan. Maar: je gaat het pas zien als je het doorhebt. Jeffrie Quarsie (AIOS maatschappij & gezondheid) et al. geeft een literatuur overzicht met de nieuwste inzichten in de impact van klimaatverandering op de gezondheid in Nederland. Mét handelingsperspectief.
Klimaat & gezondheid wereldwijd
Meer de diepte in? The Lancet Countdown on Climate Change and Health, opgericht in 2015, brengt ieder jaar een rapport uit.
Dit is een internationaal samenwerkingsverband (academische instituten; VN groepen) die wereldwijd de gezondheidsgevolgen van klimaatverandering monitoren en wetenschappelijk onderbouwen. Denk aan het vóórkomen en de effecten van hittegolven, bosbranden, overstromingen, toenemende infectieziekten en hongersnood. Wist je bijvoorbeeld dat “van 2000 tot 2018 wereldwijd de hittegolf gerelateerde sterfte bij mensen ouder dan 65 jaar is toegenomen met 53,7%, wat neerkomt op 296.000 doden?”.
De staat van ons klimaat
Het IPCC zie je vast wel eens langskomen in verontrustende nieuwskoppen. Maar wat is het IPCC nou eigenlijk?
The Intergovernmental Panel on Climate Change. Een wetenschapsbureau van de VN, waar alle beschikbare wetenschap rondom klimaat wordt samengebracht tot een rapport door onafhankelijke wetenschappers. Op dit rapport baseren overheden hun beleid, tenminste dat is de bedoeling. Het huidige beleid komt nog niet echt overeen met de nodige urgentie die het laatste rapport beschrijft (of die daarvoor, of die daarvoor…). Het rapport komt in 3 delen, vanuit 3 werkgroepen opgesteld.
Werkgroep 1 brengt in kaart wat de oorzaak van het probleem is. Korte samenvatting: wij. Met onze verslaving aan fossiele brandstoffen, consumptiemaatschappij en vernietigende kracht op de natuur.
Werkgroep 2 brengt in kaart hoe het ervoor staat. Korte samenvatting: vrij dramatisch. We zitten op 1,2 graad opwarming en stevenen af op 3,2. Met desastreuze gevolgen.
Werkgroep 3 brengt in kaart hoe we het kunnen oplossen. Korte samenvatting: zsm stoppen met fossiel, uitstoot drastisch omlaag en meer ruimte voor natuur.
De ‘Planetary Health Alliance Bibliography’
Wil je écht even zelf de boeken (artikelen) induiken, ga dan naar de bibliotheek van de Planetary Health Alliance. Deze alliantie omvat een gigantische verzameling aan professionals, wetenschappers, non-governmental organizations en overheidsinstanties die de gezondheidseffecten van klimaat op de kaart willen zetten. Ze hebben een mooie maandelijkse nieuwsbrief. De bibliotheek geeft per ‘klimaatthema’ de titels van de meest relevante wetenschapsartikelen (die je wel zelf moet opzoeken).
De zorg als milieuvervuiler en hoe dit op te lossen
Gupta Strategists is een zorg consultancy bureau met een hart voor duurzaamheid. Zij hebben in kaart gebracht hoe vervuilend de zorg precies is, waar de grote winst te behalen valt en hoe we dat kunnen aanpakken. Hun rapporten vormen een belangrijke basis voor de weg naar verduurzaming, lezen makkelijk weg en zijn daarom mijn advies aan iedere arts of zorgprofessional die meer wil met duurzaamheid.
De inhaalrace naar duurzame zorg
In het meest recente rapport “doet Gupta Strategists een voorstel over hoe een goed georganiseerde veranderstrategie er uit zou moeten zien en wat de hefbomen zijn voor versnelling. Ook beschrijft Gupta in het rapport wat er nu nodig is om de verduurzaming sectorbreed slagkracht te geven.”
Corona: katalysator of struikelblok richting duurzame zorg?
““Welke positieve lessen kunnen we trekken uit de huidige[covid, red.] crisis? Corona geeft ons een spoedcursus in duurzame en toekomstbestendige zorg. Zo leren we dat we met veel minder ziekenhuisbezoeken af kunnen. De CO2-uitstoot van de reisbewegingen van patiënten kan structureel met een kwart dalen, een reductie van 75 kiloton CO2 per jaar. Dat staat gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van 10.000 huishoudens of de CO2-besparing van 200 voetbalvelden vol zonnepanelen. Die reductie kan een positieve en belangrijke bijwerking zijn naast alle ellende die corona heeft veroorzaakt.”
Een stuur voor de transitie naar duurzame zorg
“Uit deze studie volgt dat de CO2-voetafdruk van de gezondheidszorg optelt tot 11 Mton CO2 per jaar, en dat 80% veroorzaakt wordt door drie onderdelen: energie van gebouwen, reisbewegingen en geneesmiddelen. We laten voor deze drie onderdelen zien hoe deze tot stand komen. Vervolgens bespreken mogelijke maatregelen en een raamwerk om daarin prioriteiten te stellen. We sluiten af met een aantal concrete stappen voor de verschillende spelers in de gezondheidszorg.”
Scholing
Doorlopend te volgen scholingen en samenvattingen/ hand-outs/ opnames van scholingen vind je hier. Kijk voor een agenda van te volgen scholingen en bijeenkomsten op de activiteiten pagina van zorg voor klimaat.
Climate Change and Health: From Science to Action Specialization
Wil jij begrijpen waarom we nu in een klimaatcrisis zitten en hoe dit de gezondheid beïnvloed? Wil je hier actief mee aan de slag in de vorm van een “hands-on” verduurzamend project? Wil jij weten hoe je het beste kan communiceren over klimaat en duurzaamheid naar anderen?
Yale University biedt hiervoor een uitgebreid 3-staps online programma aan via Coursera. Het programma is in eigen tempo te volgen. Bij afronding van alle opdrachten ontvang een een certificaat. Je kan een week gratis Coursera uitproberen, daarna kost het 40eu per maand.
E-learning: Duurzaamheid in de praktijk
Wel de wens, maar geen idee wat te doen om duurzaamheid meer op de kaart te zetten in de huisartsenpraktijk? Muriël was als huisarts op zoek naar meer verduurzaming in de eerste lijn. Daarom heeft ze er handige e-learnings van gemaakt. Geaccrediteerd en al. Als je het hebt over 2 vliegen in 1 klap.
Er is er één voor huisartsen, één voor doktersassistenten, één voor managers van de huisartspraktijk en één voor verloskundigen. Zo krijg je het hele team gemakkelijk met de neuzen dezelfde kant op.
Green care academy
Een plek waar de zorgprofessional alles kan leren over groen doen in de zorg. Webinars, trainingen en netwerkevenementen.
De eerste webinar reeks omvat het 3R model: reduce, reuse & recycle. Hij is al geweest, maar je kan hem rustig terugkijken!
Elke webinar is een mini-training waarin de vertaling van theorie naar praktijk centraal staat. Het onderwerp wordt ingedoken met een duurzame zorgprofessional die zelf een succesvol project heeft opgezet. Aan het eind heb jij de theorie je eigen gemaakt en bezit je de praktische tools om hiermee daadwerkelijk aan de slag te gaan.
LOVAH Duurzaam Dokteren
Evelyn Brakema ademt duurzame zorg. Zo heeft ze ervaring met het opzetten van Green Teams van Almere tot Chicago, is zij onderdeel van de Werkgroep Duurzame zorg van Werkgroep 2025, zit zij bij zorg voor klimaat en is zij het gezicht van de Groene Zorg Alliantie. Niet de minste dus!
April dit jaar hield zij een praatje voor de LOVAH over Duurzaam Dokteren. Hier vind je de samenvattingskaart.
Uit die auto!
Op 3 juni 2021 vond er een nascholing plaats vanuit VWS met als thema: Uit die auto! Waar er vanuit de NHG, UMCG en Amarant werd verteld hoe zij vervuilend vervoer proberen te minimaliseren.
Hieronder een mooi plaatje uit de NHG presentatie hoe een niet medicamenteuze interventie bij een diabeet via meerdere wegen positief effect heeft op het klimaat.
Bijdragen?
Heb jij een leuke nascholing gegeven of gevolgd en wil jij de kennis verder verspreiden? Deel het met ons via info@klimaatdokter.nl zodat we jouw presentatie/samenvatting hier kunnen delen!
Media
De stukken of betogen die ons inspireerden om door te gaan!
Zorgprofessionals voor het klimaat, NTVG 2021
NTVG nummer 36 van 2021 is de ‘call to action’ editie die aansluit bij de wereldwijde oproep van gezondheidstijdschriften voor actie voor het klimaat. Olde Rikkert et al. schrijft een overzichtsartikel met als hoofddoel aanmoedigen van artsen tot actie: ‘Nu doen’.
Hoe intense hitte ons bedreigt, NOS op 3 2021
Een ‘explainer’ over de hittegolfen in 2021, met een zeer heldere uitleg waarom hitte niet alleen bedreigend is voor kwetsbare ouderen, maar ook jou en mij fataal kan worden. Wist je dat die hittegolf in Canada van 50 graden Celcius, op dezelfde noorderbreedtegraad zit als Nederland!
Klimaat Dokters in de media
Wijzelf staan ook wel eens in de media. Klik hieronder voor onze pagina.
Droge stof: wetgeving
Wetgeving kunnen wij niet lezen, het is té droog. Gelukkig geeft MilieuPlatform Zorg overzichten en lezingen over wat nou werkelijk moet voor een zorginstelling. Wij richten ons nu met name op de ‘care’ sector (verpleeghuizen), omdat de ‘cure’ (ziekenhuizen) weer andere (scherpere) regels hanteren.
Klik op onderstaande knop als je zelf op dossier wetgeving en subsidies wilt rondkijken.
Overzicht wetgeving voor zorginstellingen, MPZ 2019
Een mooi overzicht van energieregels voor de verpleeg- en ouderenzorg. Op een externe site (https://www.aimonline.nl/) kan je de specifieke regels voor jouw zorginstelling (samen met je managers) opzoeken.
Er bestaan regels voor oa. stookinstallaties, parkeergarages, bereiding van voeding, opslag gevaarlijke stoffen, afvalstoffen, geluid, energie ect. Een instelling móet een energielabel hebben en emissie rapporten moeten elke 4 jaar opgesteld (dus die kan je opvragen).
Daarnaast hebben instelling met meer dan 250 medewerkers verplichte audits voor de EED (Europese richtlijn energie-efficiëntie), uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl).
Presentatie Informatieplicht, EED en Wetgeving, MPZ 2019
Judith de Bree (zie ook ons interview met haar) heeft in een presentatie het ontstaan en beloop van klimaatwetgeving in de zorg weergegeven, met daarna informatie over de verplichtingen die daaruit voortkomen. Het is misschien niet up-to-date, maar geeft wel meer inzicht in waar organisaties aan moeten voldoen. Met deze kennis kan je bij je management vragen of er noodzaak is voor meer klimaatbeleid om aan een dwangsom van de Omgevingsdienst te ontkomen.