“We moeten af van het idee dat we er niets mee kunnen. De oplossingen liggen voor het oprapen.”
Iris Wichers is sinds 10 jaar huisarts en is strijdlustig. Dit is een goede drijfveer voor haar inzet voor verduurzaming van de zorg. Het opstellen van het manifest voor medici was wellicht het meest zichtbare van haar inspanningen. “Het probleem van de klimaatcrisis hield me zo bezig dat ik er slecht van sliep. Het helpt heel erg om dat gevoel om te zetten in actie”
Sinds 6 jaar werkt Iris ook bij het NHG, waar zij zich sinds 2017 ook met het duurzaamheidsvraagstuk bezig houdt. Gelukkig heeft Stichting Stimular recent subsidie gekregen van het ministerie van VWS om de huisartsenzorg te gaan ondersteunen met verduurzamen. Daardoor is het voor het NHG en de LHV nu mogelijk geworden een draaiboek te ontwikkelen voor de huisartspraktijk. Dit draaiboek, wat later dit jaar zal verschijnen, richt zich op 4 thema’s binnen duurzame praktijkvoering:
Gebouw, inrichting, bedrijfsvoering en consultvoering.
Het is een samenwerking tussen de LHV, NHG en stichting Stimular. Zo bundelt het de kennis en expertise tot een werk vol praktische handvatten om duurzaam te werken als huisarts. Het gaat van bouwadvies tot duurzaam voorschrijven van medicijnen.
Milieu impact van medicijnen
Dat laatste is wel een stokpaardje van Iris. In de NHG-Standaard Astma bij volwassenen is milieu-impact voor het eerst meegewogen.
“1/3 van de uitstoot van geneesmiddelen komt van dosisaerosolen. De drijfgassen die daarin gebruikt worden, zijn sterke broeikasgassen en komen vrij bij gebruik en bij afvalverwerking. Een poederinhalator is veel milieuvriendelijker en zou dus de voorkeur moeten hebben als er geen zwaarwegende patiëntfactoren spelen.”
In de literatuur is daar uitgebreid onderzoek naar te vinden. Het was al verwerkt in de patiëntenhandleiding van de NICE richtlijn. “De werkgroep van de NHG-Standaard Astma bij volwassenen, die in herziening was, heeft besloten dit ook te doen voor de overwegingen voor het maken van een keuze voor de huisarts samen met de patient.” Een mooi begin van de pilot Milieu-impact van geneesmiddelen in richtlijnen.
“Het probleem van de klimaatcrisis hield me zo bezig dat ik er slecht van sliep. Het helpt heel erg om dat gevoel om te zetten in actie”
Dosisaerosolen zijn niet de enige boefjes in het spectrum. Medicatie komt op grote schaal in ons oppervlaktewater terecht en geeft schade aan het waterleven. Het verminderen van medicijnresten in het water is dan ook een van de 4 pijlers van de green deal duurzame zorg.
Vanuit VWS is er een ketenaanpak medicijnresten uit het water, waarbij over de hele keten gekeken wordt waar verbeterpunten liggen. “Een collega uit Drenthe schreef alleen nog maar naproxen voor, omdat dit het enige NSAID was die daar gefilterd werd. Dit kan per waterschap verschillen.”
“Het is nog geen gevaar voor de volksgezondheid, maar wordt dit wel als we er niets mee doen.” Iris ziet daar ook een mooie kans voor ons als dokters.
“Deprescribing zouden we ook vanuit patiënten oogpunt al meer moeten doen. In de praktijk blijkt dit toch vaak lastig. Milieubelasting is een extra argument om daarmee aan de slag te gaan. Neem bijvoorbeeld antidepressiva, waarmee we vaak lang doorbehandelen en die een grote milieu impact hebben.”
Het voorkomen van medicatie zou nog een veel grotere impact opleveren. Overheidsmaatregelen op het gebied van gezondheid kunnen dus niet ontbreken. “We krijgen steeds meer te maken met welvaartsziekten. Een maatregel als een suikertaks kan daar meer in betekenen dan wij in de spreekkamer. Maar je zit ook met een lobby. De industrie heeft een negatief effect op overheidsbeleid en op onze gezondheid.”
“De multidisciplinaire richtlijn CVRM omvat adviezen aan de overheid voor verandering. Je hoort te weinig dat het huidige overheidsbeleid meer ziekte geeft, dat we vervolgens behandelen met allemaal pillen bij de huisarts, die dan ook nog milieuschade geven!”
Wil jij ook milieu impact meenemen in je voorschrijfgedrag?
De Zweedse site www.fass.se, die ook in het Nederlands te lezen is, biedt een alternatief farmacotherapeutisch kompas inclusief de milieu impact van geneesmiddelen.
“Het NHG is een vereniging, dus er wordt geluisterd naar wat er leeft onder onze leden. Vind jij duurzaamheid een belangrijk onderwerp als huisarts, laat het ons weten. Het helpt echt om je te laten horen.”
Via het instituut voor verantwoord medicijngebruik (IVM) is een gratis FTO module te downloaden over geneesmiddelen en milieu.
Ook een simpele tip, die je maar net moet weten: gooi geen resten lidocaine door de wasbak, dit is een hele schadelijke stof om in het riool te lozen.
Laat je horen
Samen met Peter Blankenstijn (internist-nefroloog UMCU), Adriaan van Engelen (MPZ) en een groep artsen heeft Iris vorig jaar het Manifest voor medici opgesteld. Dit is door ruim 1000 medici ondertekend en aangeboden aan o.a. de 2e kamer en het KNMG.
We zijn het erover eens dat artsen zich wel vaker mogen laten horen aan de politiek, zeker over zo’n belangrijk onderwerp als de klimaatcrisis.
Gezien haar rol bij het NHG, waren wij wel benieuwd hoe we het onder de aandacht zouden kunnen brengen bij de beroepsverenigingen.
“Het NHG is een vereniging, dus er wordt geluisterd naar wat er leeft onder onze leden. Ben je lid en vind jij duurzaamheid een belangrijk onderwerp als huisarts, laat het weten. Het helpt echt om je te laten horen. Stuur een mail, breng het in bij de ALV, kom massaal. Zo weet het NHG wat leeft onder de leden.”
Urgentie
Iris voelt de urgentie van het probleem. “Het gevoel van onrecht is heel sterk. We weten allemaal waar het heengaat. Het overheidsbeleid is verre van toereikend. Het is een bekend wereldwijd probleem. Jemig, gaan we dan allemaal bij de pakken neerzitten en niets doen?”
“Een collega zei dat ik normaal heel rustig ben, maar als ik over het klimaat praat dan kan ik me best opwinden”
Hoe kunnen we verandering aanbrengen? “We moeten af van het idee dat mensen niet willen, de motivatie is heel groot. Dat blijkt uit meerdere onderzoeken. En we moeten af van het idee dat we er niets mee kunnen. De oplossingen liggen voor het oprapen.”
“We weten allemaal waar het heen gaat. Gaan we dan allemaal bij de pakken neerzitten en niets doen?”
Een heel herkenbaar gevoel voor De Klimaat Dokters en ook een heel inspirerend gesprek. We hebben zó veel geleerd, dat we het niet allemaal hier konden opschrijven.
We zullen jullie haar kennis niet onthouden! Een deel zul je terugzien in de vorm van praktische tips in de Dokterstas. We zijn door Iris nog veel meer initiatieven en inspirerende duurzame dokters op het spoor gekomen die je ongetwijfeld binnenkort hier zult vinden bij De Klimaat Dokter.
We hebben Iris uiteindelijk niet omgedoopt tot Klimaat Dokter, maar tot Klimaat Professor, wegens haar uitgebreide wetenschappelijke kennis over milieuschade door geneeskunde, haar netwerk en haar onuitputtelijke inzet!
Heb je de ambitie om ook met duurzaamheid aan de slag te gaan (of ben je daar al mee bezig) en wil je in contact komen met Iris?
Stuur een bericht via LinkedIn of mail naar anne@deklimaatdokter.nl.
Kijk jij ook zo uit naar het draaiboek vol praktische handvatten voor de huisarts? Volg ons op LinkedIn en zodra het verschijnt ben je er als eerste bij!
